Od niedzieli 4 stycznia 2009 roku rozpoczęliśmy w naszej Diecezji czytanie katechez dla dorosłych. Treść katechez związana jest czterema działami tematów:
- Powrót do źródeł wiary
- II. Inicjacja chrześcijańska
- III. Wspólnota Kościoła – Kościół lokalny
- IV. Społeczny wymiar chrześcijańskiego świadectwa
Tematyka ta została podjęta z racji 1000-lecia chrześcijaństwa na naszych ziemiach. Prośmy Boga, aby katecheza przyczyniła się do pogłębienia świadomości religijnej oraz rozwoju życia chrześcijańskiego wiernych naszej diecezji.
Katecheza 1 (4 stycznia 2009)
Katecheza dorosłych drogą pogłębiania wiary
1. W tradycyjnym systemie edukacji człowiek dorosły postrzegany jest, jako ktoś, kto jest już w pełni uformowany i nie potrzebuje żadnego pogłębienia otrzymanej formacji. Zarówno katecheza, jak i życie wspólnoty kościelnej nie są pozbawione uczestnictwa w owym tradycyjnym schemacie. Schemat ten, coraz częściej bywa przełamywany. Wielu ludzi dorosłych podejmuje dodatkowe kształcenie, studia uzupełniające czy podyplomowe, ponieważ muszą ciągle podnosić swoje kompetencje i być jak najlepiej przygotowani do wypełniania swoich obowiązków. Rodzi się również przekonanie, że formacja religijna także wymaga ciągłego pogłębiania i odnowy.
2. Ewangelia wg św. Jana przedstawia nam obraz winnego krzewu, w którym trwają winne latorośle. Tylko dzięki wszczepieniu w winny krzew mogą one żyć i wzrastać. Ewangeliczny obraz uświadamia nam głęboką prawdę naszego życia duchowego wynikającego z wiary. My jesteśmy latoroślą, która żyje, wzrasta i przynosi owoc, o ile trwa w winnym krzewie, Jezusie Chrystusie. Dokonuje się to zgodnie ze słowami Chrystusa: Kto trwa we Mnie, a Ja w nim ten przynosi owoc obfity (J 15,5). By trwać i przynosić owoc potrzebne jest ciągłe pogłębianie swojej wiary, odkrywanie jej piękna i świadczenie o niej w codziennym życiu. Konieczna jest więc szczególna wrażliwość, by danego nam talentu wiary nie zakopać i nie zapomnieć o nim poprzez brak chrześcijańskiej katechezy i formacji skierowanej do ludzi dorosłych. Celem tej formacji jest „coraz pełniejsze odkrywanie swojego powołania i gotowość, by żyć nim w wypełnianiu misji” (ChL 58).
3. Katecheza odpowiada potrzebie wiary: potrzebie jej wyznawania, trwania w niej i rozwijania się w niej. Powinna ona poprzedzać przygotowanie do sakramentów, które nazywamy sakramentami inicjacji chrześcijańskiej: Chrztu, Eucharystii i Bierzmowania. Winna także obejmować całe życie chrześcijanina. Zwłaszcza na etapie wyboru powołania życiowego nie może zabraknąć katechezy związanej z Sakramentem Małżeństwa. Gdy chodzi o Sakrament Święceń, to cały system formacji seminaryjnej staje się jedną wielką katechezą. Do pewnego stopnia odpowiada temu nowicjat i dalsze etapy formacji, gdy chodzi o powołanie zakonne. Katechezą sakramentu pokuty są różnego rodzaju rekolekcje, a także nabożeństwa pokutne. Istnieją też różne możliwości katechezy związanej z Sakramentem Namaszczenia Chorych. Życie sakramentalne chrześcijanina jest stałym wezwanie do katechezy nie tylko okazjonalnej, ale systematycznej. Katecheza rodzi się z wiary i służy wierze. Dlatego właśnie winna ona towarzyszyć całemu życiu chrześcijanina, stosownie do różnych etapów jego życiowej drogi, do licznych zadań i obowiązków, do wielorakich sytuacji, jakie się na tę drogę składają. Pan Jezus udzielał pouczenia swoim uczniom uwzględniając ich sytuację życiową. Przykładem jest tutaj katecheza, skierowana do zalęknionych i wątpiących uczniów w drodze do Emmaus.
Poprzez katechezę Kościół chce odpowiadać na pytania jakie stają dzisiaj przed człowiekiem wierzącym i jakie on sam stawia sobie. Katecheza stara się przynosić odpowiedź, która nie jest wynikiem pewnych tylko osobistych poszukiwań, ale prawdą przekazaną ludziom przez Objawienie Boże. Musi więc ona najpierw troszczyć się o to, by właściwie odczytać podstawowe pytania rodzące się w sercu człowieka, by następnie ukazać odpowiedź Boga. Chodzi tu o problemy właściwe człowiekowi, w które katecheza wnosi światło Boże. Powyższym wprowadzeniem, rozpoczynamy cykl katechez, w którego zakres wchodzić będzie następująca problematyka:
- Powrót do źródeł wiary;
- Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego;
- Zagadnienia dotyczące Kościoła diecezjalnego;
- Świadectwo chrześcijańskie w życiu społecznym.
Mamy nadzieję, że podejmowane tematy stanowić będą wspólne poszukiwanie odpowiedzi w świetle wiary na rodzące się pytania.
4. Zapamiętajmy zatem, że: Każdy chrześcijanin na mocy Chrztu św. zostaje wezwany do ciągłego pogłębiania wiary i stałej formacji tak, aby w Kościele i w świecie stawać się wiarygodnym świadkiem Jezusa Chrystusa. Temu zadaniu służy katecheza, która jest systematycznym pouczeniem w wierze. Katecheza nie może być rozumiana, jako wprowadzenie w tajemnicę wiary dzieci i młodzieży. Dzisiaj szczególnie potrzebna staje się katecheza dorosłych, by umieli oni uzasadnić nadzieję, którą żyją odkrywali swoje powołanie i byli gotowi realizować je w duchu Ewangelii w codziennym życiu.
Katecheza 2 (11 stycznia 2009)
Wiara przyjęta i wyznawana życiem
1. Sytuację chrześcijan w dzisiejszym świecie można opisać w następujący sposób.
Z jednej strony Kościół z ewangeliczną zachętą do życia wg nauki Jezusa Chrystusa, z drugiej świat z wielorakimi propozycjami zaangażowania się, odrzucający Ewangelię i głoszący niczym nieograniczoną swobodę. Wśród tych dwu rzeczywistości, w Kościele i równocześnie w świecie, żyje i działa uczeń Chrystusa.
2. Życie chrześcijanina winno cechować się spójnością. Nie może być w nim dwu przeciwstawnych nurtów: z jednej strony spełniania wymogów wiary i „życia duchowego”, z drugiej zaś całej aktywności obejmującej rodzinę, pracę, relacje społeczne, zaangażowanie polityczne, czyli „życia świeckiego”. Wszystkie dziedziny życia objęte są Bożym planem miłości i zbawienia. Każda forma aktywności, każde działanie i zaangażowanie rodzinne, społeczne, polityczne jest miejscem świadczenia o swojej wierze (por. ChL 59).
3. Do takiej jedności i spójności życia, zachęca wiernych Sobór Watykański II twierdząc, iż „rozłam między wiarą wyznawaną a życiem codziennym, występujący u wielu, trzeba zaliczyć do ważniejszych błędów naszych czasów” (KDK 43). Jan Paweł II mówi, iż wiara często nie jest ani w pełni przyjęta, ani do końca przemyślana, ani przeżywana w należytej wierności (ChL 59). Trzeba tę sytuację zmieniać. Konieczne jest, aby chrześcijanie zgłębiali prawdy wiary przeżywając różne problemy swojej epoki, umieli dać odpowiedź godną ucznia Chrystusa i konsekwentnie dokonywali wyborów w duchu Ewangelii. Wynika z tego konieczność systematycznej katechezy, która dostosowana będzie do wieku i różnych sytuacji życiowych ludzi wierzących. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci, młodzieży i dorosłych. Obejmuje przede wszystkim nauczanie i pogłębianie doktryny chrześcijańskiej.
Katecheza w sposób systematyczny i całościowy wprowadza wierzących
w pełnię życia chrześcijańskiego (por. CT 18). W ten sposób wierzący będą zdolni odpowiedzieć na pytania nurtujące człowieka i współczesne społeczeństwo. Pamiętać trzeba, że chrześcijańska formacja dorosłych nie jest przywilejem jedynie niektórych. Jest prawem i obowiązkiem wszystkich. Jan Paweł II stwierdza, że Kościołowi została powierzona misja nowej ewangelizacji, której tak bardzo potrzebuje dzisiejszy świat. Katolicy niech będą świadomi tego zadania i związanej z nim odpowiedzialności. To chrześcijanie, ludzie żywej wiary mają przekonać świat, że warto żyć Ewangelią, ukazując to każdemu człowiekowi i całemu światu. Będąc ludźmi wiary możemy jednak odczuwać pokusę wycofania się, rezygnacji z przekazu orędzia chrześcijańskiego. Musimy mieć świadomość, że wymaga się od nas chrześcijan przekazywania nauki, którą otrzymaliśmy. Zobowiązuje nas do tego sam Zbawiciel mówiąc, iż mamy być Jego świadkami. Mamy się starać przedstawić tę naukę taką samą, jaką otrzymaliśmy, świadomi tego, że za sprawą Ducha Świętego będzie ona przenikać do serc słuchaczy, o ile będzie wierna prawdzie.
By skutecznie wypełnić to zadanie potrzebne jest zaangażowanie się na drodze osobistego wzrostu w wierze. (ChL 64).
Im bardziej postępujemy w formacji religijnej, tym bardziej zdajemy sobie sprawę z konieczności jej kontynuowania i pogłębiania, co więcej, jesteśmy lepiej przygotowani do formowania innych (ChL 63).
4. Zapamiętajmy zatem, że: Życie chrześcijanina winna cechować spójność pomiędzy wyznawaną wiarą a aktywnością i działaniami codziennie podejmowanymi. Brak tej spójności wynika często ze złego rozumienia podstawowych prawd chrześcijańskiej wiary. Wiara, by była autentyczna musi być w pełni przyjęta, do końca przemyślana oraz przeżywana w należytej wierności. Stałe pogłębianie prawd wiary przez systematyczną katechezę chroni nas przed powierzchownym jej przeżywaniem Tylko tak postępując chrześcijanin przekonuje świat, że warto przylgnąć do Chrystusa i dojrzewać w wierze.
Katecheza 3 (18 stycznia 2009)
Dlaczego wierzę?
1. W filmie Krzysztofa Kieślowskiego Dekalog, główny bohater - mały chłopiec zadaje szereg pytań dotyczących świata, człowieka i tego, co jest odczuwalne sercem, a dla oczu niewidzialne. Jego ojciec, wychowujący go samotnie, może udzielić mu wiadomości dotyczących matematyki, fizyki i informatyki. Wydaje się, że jest on niewierzący i wszystkiego dziecku nie jest w stanie wyjaśnić. Chłopiec szuka osoby, która może mu więcej powiedzieć na temat życia, śmierci i miłości. Idzie do swojej kuzynki, o której wie, że wierzy ona w Boga i że się modli. Ta osoba, nie tyle słowami, lecz postawą wprowadza chłopca na drogę wiary. Przy niej odczuwa, że jest Bóg i że Bóg go kocha.
2. Człowiek nieustannie pyta i poszukuje. Dziecku z pomocą przychodzą najbliżsi. Później dużą rolę odgrywa szkoła. Różnorodność nauk jest dowodem owocnych ludzkich wysiłków zmierzających do zbadania otaczającego świata i kosmosu. Jest jednak wiele życiowych problemów człowieka i całej ludzkości, których nie da się rozstrzygnąć za pomocą empirycznych badań naukowych i ludzkich poszukiwań.
Do tych problemów nawiązują m.in. następujące pytania:
- Czy istnieje ktoś, dzięki któremu powstał świat i pojawił się na nim człowiek?
- Jaki sen ma nasze życie?
- Jakimi zasadami kierować się w życiu?
- Czy cierpienie i śmierć mają sens?
- Czy istnieje życie po śmierci?
3. W świetle wiary szukamy rozwiązania problemów lub odpowiedzi na pytania, których rozumowo nie potrafimy rozstrzygnąć. Wiara ma duże znaczenie w relacjach międzyludzkich, jednak przede wszystkim odnosi się ona do relacji Bóg – człowiek i człowiek – Bóg.
Dlaczego wierzę?
Odpowiedzi szukajmy w znakach, które daje nam sam Bóg. Wierzę w Boga, bo w duszy wpisane jest głębokie pragnienie poszukiwania Go: „Boże, Ty Boże mój, Ciebie szukam; Ciebie pragnie moja dusza, za Tobą tęskni moje ciało, jak ziemia zeschła, spragniona, bez wody” (Ps 63,2).
Wierzę w Boga, bo On daje znaki swojej obecności w otaczającym świecie i kosmosie. Zjawiska natury, rządzące nimi prawa, każdy przejaw życia, w tym życie ludzkie, budzą podziw. Św. Paweł dochodzenie do wiary poprzez obserwację świata tak określił: „Albowiem od stworzenia świata niewidzialne Jego przymioty – wiekuista jego potęga oraz bóstwo – stają się widzialne dla umysłu przez jego dzieła” (Rz 1, 20).
Wierzymy w Boga i Bogu, bo odczuwamy Jego głos i prawo w naszym sumieniu. Ono wskazuje nam, co jest dobre a co złe. Sumienie przynagla nas do czynienia dobra i odrzucenia zła. W odniesieniu do pogan, którzy nie znają Objawienia św. Paweł mówi: „Wykazują oni, że treść Prawa wpisana jest w ich sercach, gdy jednocześnie ich sumienie staje jako świadek, a mianowicie ich myśli na przemian ich oskarżające lub uniewinniające” (Rz 2, 15).
Wierzymy w Boga, bo w historii ludzkości przemawiał On przez proroków, wybrał konkretny naród, by świadczył wiarą o Nim i o Jego dziełach. Dał On ludziom przekazania, jako konkretne moralne wskazania dotyczące życia.
Wierzymy, bo w pełni Bóg objawił siebie przez swojego Jednorodzonego Syna – Jezusa Chrystusa, który nas zbawił przez przyjście na świat, krzyż i zmartwychwstanie.
Wierzymy, bo Objawienie – Słowo Boże spisane pod natchnieniem Ducha Świętego, nieustannie przekazywane przez wspólnotę Kościoła, jest naszą księgą życia.
Wierzymy, bo pragniemy być zbawieni. Duch Święty poucza nas, że wiara jest dla człowieka życiową szansą i wielką wartością: „Wszystko bowiem, co z Boga zrodzone, zwycięża świat; tym właśnie zwycięstwem, które zwyciężyło świat, jest nasza wiara” (J5,4).
4. Zapamiętajmy zatem, że: W wielu momentach życia pytamy siebie: Czy wierzyć? Dlaczego wierzę?
Sam, Duch Święty podpowiada nam, że wierzyć powinniśmy, bo wiara ukaże nam sens tych wydarzeń życiowych, wobec których rozum ludzki i nauka stają się bezradne. Do wiary jesteśmy zapraszani przez samego Boga. On sygnalizuje swoją obecność przez prawa panujące w naturze i kosmosie, jak i poprzez najgłębsze pragnienia naszego serca i wskazania sumienia. Jezus Chrystus, który przyszedł na świat w określonym czasie i konkretnym miejscu, przez Ewangelię i dzieło zbawcze, wprowadza nas na drogi wiary.
Katecheza 4 (25 stycznia 2009)
Objawienie fundamentem wiary
1. Bóg nie tylko stworzył człowieka, ale wszedł z nim w osobowy kontakt. Na różne sposoby objawiał się mu zarówno przez dzieła stworzone, jak i w historii ludzkości. Przez Objawienie Duch Święty zaprasza człowieka do zbawczego dialogu ze swoim Stwórcą i Zbawicielem. Objawienie jako Słowo Boże, zostało spisane pod natchnieniem Ducha Świętego w księgach Starego i Nowego Testamentu. Jest ono przekazywane w pełni i nieprzerwanie przez Kościół.
2. Pismo Święte przoduje wśród ksiąg, które mają największy wpływ na intelektualny, kulturowy i duchowy rozwój człowieka. Wydawane jest ono na całym świecie w prawie wszystkich językach.
Roman Brandstaetter w książce „Krąg biblijny” mówi o wskazaniach, które otrzymał od umierającego dziadka: „Będziesz Biblię nieustannie czytał – powiedział do mnie. – Będziesz ją kochał więcej niż rodziców…Więcej niż mnie… Nigdy się z nią nie rozstaniesz… A gdy zestarzejesz się, dojdziesz do przekonania, że wszystkie książki, jakie przeczytałeś w życiu, są tylko nieudolnym komentarzem do tej jedynej Księgi…”
3. Po ludzku można by wytłumaczyć fenomen Pisma Świętego bogactwem treści, powstawaniem księgi przez wieki w różnych kręgach kulturowych, czy też talentem autorów. Nie w tym jednak, kryje się tajemnica tej wyjątkowej Księgi.
Pismo Święte zawiera Objawienie Boże - jest Słowem Bożym. Przekazuje jednocześnie „słowa Boga” kierowane do człowieka, niezależnie od czasu i warunków kulturowo – geograficznych, w których on żyje.
Objawienie zawarte w Biblii stanowi fundament wiary człowieka. Wyjątkowość Pisma Świętego należy tłumaczyć zatem tym, że jest ono księgą wiary; spisane pod natchnieniem w wierze, pokazuje jak Bóg obdarza człowieka łaską wiary, wprowadza na drogi wiary i ukazuje przewodników w wierze.
Pismo Święte jest u fundamentu wiary, ponieważ zostało napisane przez autorów pod natchnieniem Ducha Świętego. Całe Pismo - zarówno Starego jak i Nowego Testamentu, będąc księgą natchnioną podaje nam prawdy objawione przez Boga. Duch Święty sprawia, że Objawienie zawarte w Piśmie Świętym przekazywane jest przez wieki aż do skończenia świata i interpretowane w wierze przez społeczność Kościoła.
Tradycja apostolska Kościoła ustaliła kanon ksiąg Pisma Świętego – zbiór ksiąg, w których zawarte jest autentyczne Słowo Boże. Zawiera on 46 ksiąg Starego Testamentu i 27 ksiąg Nowego Testamentu Stary i Nowy Testament stanowią jedność natchnionych ksiąg. Sercem całego Pisma są Ewangelie, będące podstawowym źródłem do poznania życia i nauczania Jezusa. Stanowią także żywą księgę wiary w Syna Bożego - Zbawiciela Świata i Odkupiciela człowieka.
Z tej to racji całość Pisma Świętego należy czytać, przyjąć, i interpretować w świetle Chrystusa będącego początkiem, realizacją i wypełnieniem Bożego Objawienia. Do Jezusa, pełni Objawienia, odnoszą się słowa: „Jam Alfa i Omega, Pierwszy i Ostatni, Początek i Koniec” (Ap 22, 13).
Już na początku Biblii Duch Święty zachęca do słuchania Słowa Bożego. Świadczy o tym wielokrotne wezwanie: „Słuchaj Izraelu: Pan jest naszym Bogiem, Panem jedynym… Niech pozostaną w twym sercu te słowa, które ja ci dziś nakazuje” (Pwt 6, 4-7).
Jezus Chrystus wzywa do słuchania Jego słów: „Kto ma uszy, niechaj słucha” (Mt 13,9). Bóg dał nam dar słuchu, by w pierwszej kolejności słuchać Słowa Bożego. Jest jeszcze ważniejsze słuchanie niż to poprzez narząd słuchu. Trzeba słuchać Go w klimacie zaufania, przyjmując Je do swego serca. Wiara, jak naucza św. Paweł, rodzi się ze słuchania. Tym zaś czego się słucha jest Słowo Boże (por. Rz 10,17).
Wiara rozwija się, gdy człowiek przyjmuje Słowo Boże i nim żyje. Dlatego Pismo Święte dla wierzącego jest Księgą Życia.
Słowo Boże jest podstawą modlitwy, liturgii, przepowiadania i teologii w Kościele. Ten, kto przyjmuje Słowo Boże, będzie mógł, z pomocą łaski Bożej żyć wiarą, świadczyć o niej i ją przekazywać.
4. Zapamiętajmy zatem, że: Winniśmy nieustannie pamiętać, że Objawienie stanowi fundament naszej wiary: jej przyjęcia, rozwoju i przekazu. Aby dotrzeć do człowieka i objawić się mu, Bóg przemawiał w historii na różne sposoby. Boże słowa i czyny zostały spisane w księgach Starego i Nowego Testamentu stanowiących organiczną jedność. Centrum Pisma jest osoba Jezusa Chrystusa – jako pełnia Objawienia. Dlatego Pismo Święte należy rozumieć i interpretować przez osobę i dzieło Zbawiciela. Słuchanie Słowa Bożego jest konieczne dla rozwoju wiary i autentycznego życia chrześcijańskiego.