Katecheza 39 (4 października 2009)
Kościół z tej ziemi – powstanie Diecezji Łomżyńskiej
1. W miesiącu wrześniu rozpoczęliśmy cykl katechez o Kościele. Dowiedzieliśmy się, że do Kościoła powszechnego należą kościoły partykularne czyli diecezje. Tworzą je wspólnoty chrześcijan, które pozostają w jedności wiary i sakramentów ze swoim biskupem oraz z papieżem. My również tworzymy Kościół partykularny, który nosi nazwę Diecezja Łomżyńska. Powstała ona w 1925 roku i dziś liczy 84 lata.
Obejmuje obszar 11 500 km2. Graniczy z kilkoma diecezjami: od północy z Warmińską i Ełcką, od wschodu z Białostocką, od południa z Drohiczyńską i Warszawsko-Praską oraz od zachodu z Diecezją Płocką. Patronami Diecezji są: św. Brunon Bonifacy z Kwerfurtu – biskup męczennik oraz św. Andrzej Bobola – kapłan męczennik. Zaś Metropolii Białostockiej, w skład której wchodzimy, patronuje św. Kazimierz Królewicz.
2. Diecezja Łomżyńska podobnie jak dwie diecezje Wigierska i Augustowska czyli Sejneńska, z których terytorium została erygowana, powstała w wyniku przeobrażeń politycznych naszego kraju w XIX i na początku XX wieku. Po III rozbiorze Polski papież Pius VI w 1799 roku powołał Diecezję Wigierską. Liczyła ona 149 parafii i 292 tysiące wiernych. Po Kongresie Wiedeńskim na skutek zmian politycznych papież Pius VII w 1818 roku erygował Diecezję Augustowską czyli Sejneńską. Jej granice pokrywały się z granicami województwa augustowskiego a siedzibą biskupa były Sejny. Zamieszkiwało ją 370 tysięcy wiernych w 120 parafiach. Po I wojnie światowej nastąpiła zmiana granic. Nowa sytuacja polityczno-administracyjna wymagała reorganizacji kościelnej. Dlatego Papież Pius XI bullą „Vixdum Poloniae unitas” z dnia 28 października 1925 roku, erygował Diecezją Łomżyńską z terenów pozostałej w granicach polskich Diecezji Augustowskiej czyli Sejneńskiej, dołączając 3 dekanaty z Diecezji Płockiej: Czyżew, Ostrołęka (bez parafii Goworowo) i Ostrów Mazowiecka. Powstała Diecezja Łomżyńska posiadała 15 dekanatów liczących łącznie 129 parafii. Liczyła 520 tysięcy wiernych. Pracowało w niej 223 kapłanów. Należała ona do Metropolii Wileńskiej. Poza niewielkimi zmianami terytorialnymi, zaistniałymi na skutek II wojny światowej, Diecezja Łomżyńska przetrwała do 1992 roku w granicach ustalonych w chwili jej powstania.
3. Papież Jan Paweł II bullą „Totus Tuus Poloniae Populus” z dnia 25 marca 1992 roku dokonał nowego podziału administracyjnego Kościoła w Polsce. W związku z tymi zmianami z terytorium Diecezji Łomżyńskiej została odłączona północna jej część obejmująca 5 dekanatów: 2 augustowskie, 2 suwalskie i sejneński a także 3 parafie dekanatu grajewskiego. Ta część weszła w skład nowo utworzonej Diecezji Ełckiej. Do Diecezji Łomżyńskiej przyłączono zaś następujące tereny Diecezji Płockiej: dekanat różański i wyszkowski bez parafii Rybienko oraz część parafii z dekanatów: chorzelskiego, makowskiego i przasnyskiego. W czasie tej zmiany z granic Diecezji Łomżyńskiej zostało odłączonych 38 parafii i 2 ośrodki duszpasterskie ze 167 tysiącami wiernych. Przyłączono zaś 31 parafii z około 113 tysiącami wiernych. Siedzibą Diecezji jest miasto Łomża. Kościół katedralny pw. św. Michała Archanioła został wzniesiony w XVI wieku.
Aktualnie na terytorium Diecezji znajduje się 181 parafii zgrupowanych w 24 dekanatach. Zamieszkuje ją 562 530 osób w tym 555 834 katolików, którym posługuje 342 kapłanów. Wszystkich kapłanów w Diecezji jest 545. Większe ośrodki duszpasterskie to: Łomża, Ostrołęka, Myszyniec, Chorzele, Kolno, Grajewo, Łapy, Wysokie Mazowieckie, Zambrów, Czyżew, Ostrów Mazowiecka i Wyszków.
4. Zapamiętajmy zatem, że Diecezja Łomżyńska powstała 28 października 1925 roku decyzją Papieża Piusa XI. Zamieszkuje ją ludność polska, jednolicie katolicka, która w większości zajmuje się rolnictwem. Niewielką liczbę stanowią prawosławni, protestanci czy zielonoświątkowcy. Poszczególne rejony, takie jak: Podlasie, Kurpie, rejon Łomżyński i Mazowsze, posiadają własne tradycje religijne, kulturowe i ludowe. Wierni identyfikują się z parafią, związani są z narodem, rodziną, miejscem zamieszkania. A w zestawieniu z religijnością społeczeństwa polskiego, stan religijny Diecezji utrzymuje się na wysokim poziomie.
Katecheza 40 (11 października 2009)
Kościół Chrystusowy na ziemi Łomżyńskiej – wczoraj i dziś.
1. Historia Kościoła na terenach obecnej Diecezji Łomżyńskiej jest zapisem żywej wiary ludzi zamieszkujących na tym terenie. Spoglądając wstecz możemy dostrzec ważniejsze wydarzenia z życia naszego Kościoła, które stanowią duchowe bogactwo i są źródłem nadziei na wprowadzenie przyszłych pokoleń na drogę świętości.
2. Kościół Łomżyński przeżywał wiele uroczystości posiadających duchowe, duszpasterskie jak i ogólnokościelne znaczenie. Do nich należą Kongresy Eucharystyczne: w 1933, w 1992 i w 2005 roku. Ostatni z nich odbył się we wszystkich dekanatach diecezji pod hasłem: „Pozostań z nami Panie.”
Uroczyście obchodziliśmy także Tysiąclecie chrztu Polski. Głównym uroczystościom w Łomży w 1966 roku przewodniczył Stefan Kardynał Wyszyński Prymas Polski.
W naszej Diecezji trzykrotnie odbyła się też Konferencja Episkopatu Polski. Pierwszy raz w 1975 roku obrady związane były z obchodami 50-lecia istnienia Diecezji. Drugi raz w 1994 roku w Zuzeli, gdzie Biskupi dziękowali Bogu za osobę Prymasa Tysiąclecia. W czerwcu tego roku gościliśmy Konferencję Episkopatu Polski po raz trzeci z okazji 1000-lecia męczeńskiej śmierci św. Brunona biskupa i męczennika - Patrona naszej Diecezji.
Rok 2001 z inicjatywy Ojca Świętego Jana Pawła II był ogłoszony w Polsce rokiem Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Uroczysty charakter posiadały Prymasowskie Dni w sierpniu 2001 roku. Uroczystościom centralnym w Zuzeli przewodniczył Józef Kardynał Glemp Prymas Polski. Tego też dnia przy katedrze został odsłonięty pomnik Sługi Bożego Stefana Kardynała Wyszyńskiego.
W naszej pielgrzymce wiary ważną rolę odgrywa pobożność maryjna. Wielkim świętem dla wiernych był powrót do Hodyszewa w 1928 roku cudownego obrazu Matki Bożej. Podobne duże znaczenie w historii Diecezji miały miejsce trzykrotne nawiedziny kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej oraz nawiedzenie Figury Matki Boskiej Fatimskiej w marcu 1996 roku. Kilkakrotnie cieszyliśmy się także koronacjami figury i obrazów Matki Bożej w sanktuariach diecezjalnych: w Sejnach, w Hodyszewie, w Płonce Kościelnej, w Katedrze Łomżyńskiej i w Wąsewie.
Do najważniejszych dat Kościoła Łomżyńskiego zaliczamy wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II w dniach 4-5 czerwca 1991 roku w Łomży, podczas IV Pielgrzymki do Ojczyzny. Następca św. Piotra między innymi: sprawował Eucharystię z udziałem tysięcy wiernych przy kościele pw. Miłosierdzia Bożego oraz dokonał koronacji wizerunku Matki Bożej Pięknej Miłości z Katedry Łomżyńskiej.
Dnia 1 października 2003 roku Radni Miasta Łomży, dla uczczenia 25-lecia pontyfikatu Papieża Jana Pawła II podjęli uchwałę o poświęceniu Miasta Jezusowi Chrystusowi Królowi Wszechświata. Akt intronizacji odczytany przez poszczególne stany społeczeństwa objął całą Diecezję. Ważnym wydarzeniem były prace I Synodu Diecezji Łomżyńskiej, który ustanowił prawo partykularne dla naszego kościoła diecezjalnego.
3. Dziś również Kościół Łomżyński podejmuje inicjatywy służące podtrzymaniu komunii z Bogiem i między wiernymi. To zadanie realizuje się poprzez posługę Słowa Bożego i sprawowanie sakramentów. Zwracamy uwagę na przygotowanie dzieci do pierwszej Komunii św. a młodzieży poprzez pracę i zaangażowanie animatorów do sakramentu bierzmowania. Diecezjalny program duszpasterski podkreśla wagę katechezy przedmałżeńskiej, przygotowującą młodych ludzi do budowania szczęśliwych rodzin. Ostatnie trzy lata związane były z przygotowaniem diecezjan do Jubileuszu 1000-lecia ewangelizacji naszych ziem. Pierwszy rok ukazywał postać św. Andrzeja Boboli. Drugi był czasem odkrywania Bożego Miłosierdzia poprzez peregrynację obrazu Jezusa Miłosiernego we wszystkich parafiach naszej Diecezji. Ostatni trzeci rok, który w tej chwili przeżywamy jest czasem Jubileuszu 1000-lecia męczeńskiej śmierci św. Brunona z Kwerfurtu biskupa i męczennika, Patrona naszego Kościoła. Wracamy do źródeł wiary poprzez odnowienie przyrzeczeń z Chrztu świętego.
4. Zapamiętajmy zatem, że Kościół Łomżyński przez 84 lata swego istnienia nieustannie podejmuje inicjatywy i realizuje program duszpasterski służący dobru duchowemu wiernych. Wszystko po to, aby umocnić i pogłębić wiarę naszych diecezjan oraz zmobilizować ich do czynnego włączenia się w życie kościoła lokalnego.
Katecheza 41 (18 października 2009)
Pasterze Kościoła łomżyńskiego – Kościół Apostolski
1. Wśród różnych posług sprawowanych w Kościele, pierwsze miejsce zajmuje posługa biskupów – następców Apostołów. Fundamentem ich misji jest posługiwanie i świadectwo Apostołów powołanych przez Chrystusa. Sobór Watykański II uczy, że „przez konsekrację biskupią udziela się pełni sakramentu święceń, która zarówno w tradycji liturgicznej Kościoła, jak i w wypowiedziach świętych Ojców nazywana jest najwyższym kapłaństwem bądź pełnią świętego posługiwania". Sakra biskupia związana jest z funkcją uświęcania, nauczania i pasterzowania. Istotą święceń biskupich jest włożenie rąk i słowa konsekracji. Biskup otrzymuje łaskę Ducha Świętego i wyciśnięte znamię duchowe, przez co uobecnia on misję samego Chrystusa – Nauczyciela, Pasterza i Kapłana. Każdy biskup jako następca Apostołów pełni misję pasterską w powierzonym sobie Kościele partykularnym. Czyni to kolegialnie ze wszystkimi braćmi w biskupstwie.
2. W diecezji łomżyńskiej, która powstała w 1925 roku, posługiwało sześciu biskupów diecezjalnych i siedmiu biskupów pomocniczych. Pierwszym biskupem łomżyńskim był biskup Romuald Jałbrzykowski. Biskup ten organizował instytucje diecezjalne: kurię i sąd biskupi, obydwie kapituły, seminarium duchowne w Łomży oraz seminaria niższe w Sejnach i w Łomży. Swoim przykładem i oddawaniem pracy duszpasterskiej, częstą posługą w konfesjonale, głoszeniem kazań i rekolekcji zachęcał księży pracujących w diecezji do duszpasterskiej gorliwości. Osobiście przeprowadzał rekolekcje dla młodzieży męskiej łomżyńskich szkół średnich.
Drugim w kolejności Pasterzem diecezji łomżyńskiej został biskup Stanisław Kostka Łukomski. Od 1926 roku kontynuował formowanie administracji diecezjalnej. Szczególną troską otaczał młodzież i rodziny. Był żywo zainteresowany kwestiami społecznymi i gospodarczymi. Popierał ruchy i stowarzyszenia katolickie. Podczas wojny, pomimo trudności pełnił posługę poprzez wizytowanie parafii i bierzmowanie oraz interwencje u władz okupacyjnych. Korespondował z uwięzionymi w obozach koncentracyjnych kapłanami. Nie był obojętny na zbrodnie popełniane przez okupanta. Aktywnie wspierał działalność ruchu oporu.
W 1949 roku nowym biskupem Łomżyńskiem został biskup Czesław Falkowski. Pasterz ten cieszył się szacunkiem kapłanów i wiernych diecezji łomżyńskiej. W trudnych czasach powojennych w listach pasterskich nawoływał diecezjan do posłuszeństwa i obrony Kościoła. Zachęcał księży do gorliwej pracy. Wobec władz komunistycznych zachowywał stanowczość. Prowadził Kościół Diecezjalny poprzez trudny czas komunizmu starając się zachować wierność nakazom Ewangelii.
Czwartym biskupem łomżyńskim był biskup Mikołaj Sasinowski. Od 1973 roku z gorliwością oddał się posłudze pasterskiej. Z jego inicjatywy zbudowano wiele nowych świątyń, erygował kilkanaście parafii. Z wielką troską realizował idee Soboru Watykańskiego II. Widział pilną potrzebę wychowywania i kształtowania religijnego młodzieży – przyszłości i nadziei Kościoła. Był żywo zainteresowany apostolstwem trzeźwości.
W 1983 roku kolejnym Pasterzem diecezji łomżyńskiej został biskup Juliusz Paetz. Erygował ponad 30 nowych parafii oraz posłał wielu kapłanów i kleryków na studia lub do pracy duszpasterskiej za granicą. Z jego inicjatywy rozbudowano gmach Wyższego Seminarium Duchownego oraz wybudowano Dom Księży Emerytów.
Obecnym Pasterzem diecezji jest biskup Stanisław Stefanek. Pełni tę posługę od roku 1996. Poprzez liczne spotkania pragnie dotrzeć do jak największej liczby wiernych. Szczególną troską otacza duszpasterstwo rodzin. W posłudze pasterskiej korzysta ze środków społecznego przekazu: tygodnika Głos Katolicki oraz z Diecezjalnego Radia Nadzieja; uczestniczy w programach Radia Maryja. Biskup Stanisław jako Pasterz wprowadził Diecezję w trzecie tysiąclecie chrześcijaństwa. Pod przewodnictwem Pasterza Diecezji przeżywamy również jubileusz męczeńskiej śmierci św. Brunona z Kwerfurtu, patrona naszej diecezji.
3. W diecezji łomżyńskiej posługę biskupią sprawowali również biskupi pomocniczy: biskup Bernard Dembek, biskup Tadeusz Zakrzewski, biskup Czesław Rydzewski, biskup Aleksander Mościcki, biskup Tadeusz Zawistowski, biskup Edward Samsel oraz obecnie posługujący biskup Tadeusz Bronakowski.
4. Zapamiętajmy zatem, że Pasterze Kościoła łomżyńskiego od 1925 roku nieprzerwanie pełnią posługę biskupią w łączności ze Stolicą Apostolską. Nawiązują do bogatej przeszłości pierwszego Apostoła naszych Ziem – św. Brunona w Kwerfurtu oraz do wielu biskupów poprzedników – ordynariuszy diecezji: łuckiej, płockiej i wileńskiej, następnie wigierskiej oraz augustowskiej, czyli sejneńskiej. Prowadzili Kościół łomżyński w czasach odradzania się państwowości polskiej, dobie wojen światowych oraz niezwykle trudnym okresie zależności od totalitaryzmu komunistycznego. Wymownym znakiem jedności apostolskiej była wizyta Ojca Świętego Jana Pawła II w Łomży w czerwcu 1991 roku.
Katecheza 42 (25 października 2009)
Błogosławieni – Kościół świętych
1. Był czas, że z różnych względów beatyfikacje i kanonizacje osób bliskich czasowo należały do rzadkości. Dlatego też w hagiografii skupiano się na wielkich sylwetkach z odległej historii. W ten sposób wytworzyła się pewnego rodzaju bariera, niezwykły dystans do świętości, jako czegoś niemal nieosiągalnego w codziennym wymiarze życia chrześcijan. Obraz ten zaczął się jednak zmieniać od czasu Soboru Watykańskiego II. W klimacie głębokiej refleksji soborowej nad Kościołem, powoli rozbudza się wśród chrześcijan szeroka świadomość, że świętość jest sensem życia każdego człowieka ochrzczonego, osiągnięciem pełni człowieczeństwa.
2. W Konstytucji dogmatycznej o Kościele „Lumen gentium” czytamy „Wszyscy chrześcijanie jakiegokolwiek stanu i zawodu powołani są do pełni życia chrześcijańskiego i do doskonałej miłości” ( KK 40). Tak więc Sobór nawiązując do słów Chrystusa: „Bądźcie więc doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski” (Mt 5, 48), przypomina naukę głoszoną w Ewangelii o powszechnym powołaniu do świętości. Katechizm Kościoła Katolickiego chrześcijańską świętość ujmuje w kategoriach wewnętrznego zjednoczenia z Chrystusem (por. KKK 2014). Z pełnym przekonaniem możemy więc stwierdzić, że święci kanonizowani przez Kościół nie zostali wyniesieni na ołtarze z racji ich nadzwyczajnych darów, np. proroctwa, cudów, życia mistycznego, ale z racji ich pełnego zjednoczenia z Bogiem w Chrystusie.
3. Przez beatyfikacje i kanonizacje ukazywane są szczególniejsze wzory osobowe, przykłady konkretnych dróg realizowania chrześcijańskiego powołania. W kulcie świętych odczytujemy więc dwie idee: ścisłego zjednoczenia osoby kanonizowanej lub beatyfikowanej z Chrystusem i społecznego znaczenia świętego. Chodzi o wstawiennictwo i przykład zaufania i wiary do Boga.
Można mówić o jednej świętości ewangelicznej, ale realizowanej przez konkretne różne osoby. Szczególnie w momentach trudnych dla Kościoła, Chrystus powołuje wiernych, którzy odznaczają się wyjątkową świętością i swym przykładem pobudzają innych do autentycznej realizacji życia chrześcijańskiego. Świadczy to o żywotności Kościołów lokalnych i sprawia ciągły rozwój Kościoła Jezusa Chrystusa. Wystarczy wspomnieć tylko dla ilustracji św. Benedykta i ruch benedyktyński; św. Franciszka i zakony franciszkańskie; kontemplację karmelitańską ze św. Teresą Wielką i św. Janem od Krzyża; św. Ignacego z Loyoli i działalność jezuitów; św. Jana Bosko i ruch salezjański. W naszych czasach podkreślić należy posługę błogosławionej Matki Teresy i jej poświęcenie się na rzecz ostatnich i najuboższych.
Ojciec Święty Jan Paweł II dokonał wielu beatyfikacji i kanonizacji. Chciał przez to ukazać całemu światu znaczenie świętości. W przededniu roku 2000 darem Bożej Opatrzności dla Kościoła w Polsce była beatyfikacja 108 Męczenników, niezwykłych rodaków z licznych diecezji i rodzin zakonnych, którzy w czasie prześladowania Kościoła przez nazizm niemiecki, oddali życie za wierność Bogu. Ich świadectwo jest tym bardziej znaczące, gdyż minione stulecie przeszło do historii jako czas degradacji człowieczeństwa na niespotykaną dotąd skalę, wyrażającego się w barbarzyńskich wojnach, w ludobójstwie dokonywanym na całych narodach i w systemowej nienawiści do dobra. Nasi Męczennicy stali się profetycznym „znakiem sprzeciwu” i znakiem nadziei, że Boża miłość, moc łaski triumfuje nawet pośród morza nienawiści. Spośród wspomnianych 108 rodaków, którzy dali świadectwo prawdzie, należy przywołać męczenników naszej ziemi łomżyńskiej.
Błogosławiona Marianna Biernacka, teściowa, w zrywie miłości, spontanicznie ofiarowała swoje życie, aby uratować wyrwaną na egzekucję brzemienną synową i życie dziecka, które miało wkrótce się narodzić. Czytelne świadectwo chrześcijańskiej miłości ukazał również w obozie koncentracyjnym Ks. Michał Piaszczyński, profesor Wyższego Seminarium Duchownego w Łomży, który w warunkach przymierania z głodu, przydzieloną mu całą porcję chleba oddał adwokatowi żydowskiemu. W tamtych warunkach taki gest oznaczał akt heroizmu.
Przykład braterskiej miłości i solidarności w kapłaństwie pozostawił także błogosławiony ks. Adam Bargielski, wikariusz, ofiarując swe życie za 80-letniego proboszcza.
4. Zapamiętajmy zatem, że tylko żywa wiara, niezachwiana nadzieja i ofiarna miłość pozwalają nam wiernie podążać za Chrystusem. Błogosławieni i święci ciągle wołają do naszych serc: Uwierzcie, że Bóg jest miłością! Uwierzcie na dobre i na złe! Obudźcie w sobie nadzieję, tę nadzieję, która wyda w was owoc wierności Bogu we wszelkiej próbie. Pamięć zaś o naszych męczennikach niech będzie szczególnie wymownym świadectwem prawdy chrześcijańskiej miłości. Niech ich świadectwo mobilizuje nas do życia w pełni chrześcijańskiego.