Katecheza 4 (2 maja 2010)
Kim jest Bóg chrześcijanina?
1. W Encyklopedii Katolickiej wydawanej przez Katolicki Uniwersytet Lubelski hasło Bóg jest jednym z najobszerniej opisanych. Zajmuje ponad 100 stron. We wstępie do tego opracowania czytamy: Nazwa Bóg przysługuje wyłącznie Istocie Najwyższej, Stwórcy i Panu wszechświata, albo jednej istocie, wyższej od pozostałych, a jej podwładnych zwanych częściej bóstwami, albo wielu równorzędnym bóstwom. Ludzkie określenie i wyjaśnienie kim jest Bóg zależy od wyznawanej religii. Kim jest Bóg, w którego wierzą chrześcijanie?
2. Praktykujący chrześcijanin, bardzo często indywidualnie, każdej zaś niedzieli we wspólnocie eucharystycznej, wyznaje: Wierzę w jednego Boga. Opierając się na Objawieniu Bożym, zawartym w Piśmie Świętym wiara w Jednego Boga oznacza jednocześnie wiarę w Boga – Ojca i Syna i Ducha Świętego. Jest to wiara w Boga Jedynego w trzech Osobach. Bóg jeden, jest jednocześnie Bogiem Jedynym. Jest to bardzo ważne określenie. Katechizm Kościoła Katolickiego tak tę prawdę wyjaśnia: Bóg objawił się Izraelowi, swemu narodowi wybranemu, jako Jedyny: Słuchaj Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Panem Jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił (Pwp 6,4; Mk 12,19). Trzeba koniecznie, aby Byt najwyższy był jedyny, to znaczy nie mający sobie równego… Gdyby Bóg nie był jedyny, nie byłby Bogiem (KKK 228).
3. Z Pisma Świętego poznajemy też Jego Imię. Trójjedyny Bóg objawił się ludziom jako zawsze obecny wśród swojego ludu. Ta obecność wyraża miłosierdzie, litość i przebaczenie: Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: JESTEM, KTÓRY JESTEM (Wj 3,15). Jahwe, Bóg miłosierny i litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność (Wj 34,5).
Trójca Święta jest prawdą, która wyróżnia wiarę chrześcijan w odniesieniu do wierzeń innych religii. Jest to najtrudniejsza z prawd i niedostępna w pełni dla rozumu. Stanowi centrum wiary i życia chrześcijańskiego. Tylko sam Bóg, objawiając się pozwolił nam się poznać jako OJCIEC, SYN I DUCH ŚWIĘTY. Ta prawda stoi na początku każdego odniesienia chrześcijanina do Boga. Dotyczy to sprawowania sakramentów świętych, modlitwy wspólnotowej i indywidualnej jak i każdej ludzkiej czynności. Życie każdego chrześcijanina od momentu chrztu świętego związane jest z całą Trójcą Świętą jak i z poszczególnymi jej osobami. Kreśląc znak krzyża na sobie i wypowiadając słowa: W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego wyznajemy w najprostszy sposób naszą wiarę w Tajemnicę Trójcy Świętej. Prawdę Trójcy Świętej objawił nam Jezus Chrystus mówiąc, że jest Synem Bożym, że został posłany przez Ojca, i że Duch Święty pochodzi od Niego i od Ojca Przedwiecznego.
Następujące słowa Jezusa ukazują prawdę o Trójcy Świętej: Ja i Ojciec jedno jesteśmy (J 10,3O); Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca… Ja jestem w Ojcu, a Ojciec we Mnie (J 14, 9-10); Nikt nie zna Syna tylko Ojciec, ani Ojca nikt nie zna, tylko Syn i ten, komu Syn zechce objawić (J 11, 27). Zapowiadając zesłanie Ducha Świętego, Pan Jezus dopełnił naszej wiedzy na temat Trójcy Świętej: Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim imieniu, On was wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co Ja wam powiedziałem (J 14,26). Duch Święty od Ojca pochodzi. Jest zawsze z uczniami Chrystusa, poucza ich i prowadzi do całej prawdy (por. J 16,13).
Kościół w ciągu wieków coraz lepiej odczytywał naukę o Trójcy Świętej zawartą w Objawieniu definiując ją w wyznaniach wiary i orzeczeniach dogmatycznych.
4. Zapamiętajmy: Chrześcijanie wierzą w BOGA JEDNEGO I JEDYNEGO w TRZECH OSOBACH. Prawda o Trójcy Świętej zawarta w Objawieniu stanowi specyfikę wiary chrześcijańskiej. Cała społeczność Kościoła, jak i każdy chrześcijanin przeżywa Tajemnicę Trójcy Świętej w sakramentach, modlitwie, a zwłaszcza podczas chrztu, udzielanego w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego. Ten sakrament wprowadza człowieka w wewnętrzne życie Boga Trójjedynego.
Katecheza 5 (9 maja 2010)
Bóg Stworzyciel (Stworzenie dziełem Trójcy)
1. Patrząc na otaczający nas świat doznajemy uczucia podziwu i zachwytu. Porywa nas piękno gwiazd, wspaniałe zachody słońca, zapach i kolory kwiatów, majestat gór, bogactwo roślin i zwierząt. Wprawia nas w zdumienie sam człowiek, bogactwo jego ciała, psychiki i uczuć, a nade wszystko jego rozum i cała sfera duchowa. Różnorodne gałęzie nauk odkrywają ciągle to nowe aspekty otaczającej nas rzeczywistości. Dla człowieka świat był źródłem refleksji i pytań: skąd wszystko się wzięło? Kto jest autorem wszystkiego, co istnieje? Kim jest człowiek? Jakie jest jego pochodzenie i cel życia?
2. Odpowiedzi na te odwieczne pytania, udziela nam Pismo św., którego pierwsza księga, Księga Rodzaju, rozpoczyna się dwoma, wzajemnie się uzupełniającymi opisami stworzenia świata (Rdz 1,1-2,4a; 2,4b-25). Pierwsze zdanie Księgi Rodzaju i całego Pisma św. brzmi: „Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię” (Rdz 1,1).
Według pierwszego opisu, Bóg, potęgą swego słowa stwarza cały świat, poszczególne elementy, które go tworzą. Szczytowym punktem Bożego dzieła jest stworzenie człowieka na obraz i podobieństwo Boże po to, aby się rozmnażał i panował nad całym światem. Drugi z opisów, starszy od pierwszego, przedstawia przede wszystkim stworzenie pierwszej pary ludzkiej oraz zewnętrznych warunków, w których mieli żyć. Bóg lepi z mułu ziemi ciało mężczyzny i obdarza go tchnieniem życia. Potem lepi ciała zwierząt, a z ciała mężczyzny wydobywa kobietę. Bóg zakłada też ogród Eden, stwarzając człowiekowi warunki do życia szczęśliwego i w przyjaźni ze sobą. Oba opisy podkreślają, że wszystko co istnieje jest owocem osobistego działania Boga, i że to co stworzył jest doskonałe.
Pismo św. widzi w stworzeniu świata punkt wyjścia dla całej historii zbawienia, dla wszystkich Jego interwencji zbawczych.
3. Nasze wyznanie wiary rozpoczyna się od stwierdzenia: „Wierzę w Boga, Ojca Wszechmogącego, stworzyciela nieba i ziemi”. Zaczynamy, zatem od stworzenia nieba i ziemi, i nie może być inaczej, bo przecież stworzenie, jak ukazuje nam Pismo św. jest początkiem i podstawą wszystkich dzieł Bożych (KKK 198).
Bóg który jest Bogiem żywym (por. Wj 3,6), który istnieje poza czasem i przestrzenią, do którego należą czas i wieczność, powołuje do życia świat i człowieka. Umieszcza go w czasie i w przestrzeni. Bóg, jak mówi prorok Izajasz, jest „pierwszy i ostatni”, jest początkiem i końcem wszystkiego (Iz 44,6). Stwarzając, Bóg ukazuje swoją wszechmoc, mądrość i miłość (Ps 145,9).
Cała ekonomia Boża jest wspólnym dziełem trzech Osób Bożych, bo podobnie jak Trójca ma jedną i tę samą naturę, tak ma również jedno i to samo działanie, każda jednak Osoba Boża wypełnia wspólne dzieło według swojej osobowej właściwości. Pismo św. Nowego Testamentu objawia nam, że Bóg stworzył wszystko przez odwieczne Słowo, przez swojego umiłowanego Syna. W ewangelii według św. Jana czytamy: „Na początku było Słowo…i Bogiem było Słowo…wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało” (J 1,1-3), podobnie św. Paweł: „W Nim zostało wszystko stworzone: i to, co w niebiosach, i to, co na ziemi…Wszystko przez Niego i dla Niego zostało stworzone” (Kol 1,16-17; por. 1Kor 8,6;). Wiara Kościoła przyjmuje także stwórcze działanie Ducha Świętego (por. Rdz 1,2), który jest „Duchem Ożywicielem”, „Duchem Stworzycielem”, „Źródłem wszelkiego dobra”. Stworzenie jest wspólnym dziełem Trójcy Świętej.
Refleksja nad stworzeniem, nad tym wszystkim, co nas otacza prowadzi nas do spotkania ze słowem Bożym, które nam objawia, że Bóg jest Autorem wszystkiego, co istnieje. To słowo objawione prowadzi nas do uwielbienia Trójcy Świętej. Stwórcze działanie Ojca i Syna i Ducha Świętego, zapowiedziane w Starym Testamencie a objawione w Nowym jest przedmiotem naszej wiary, naszego uwielbienia i dziękczynienia.
4. Zapamiętajmy: W Credo chrześcijańskim wyznajemy, że Bóg jest naszym Stworzycielem. Cały otaczający nas świat, a przede wszystkim człowiek w jego złożoności to bardzo ważne przesłanki do wyciągnięcia wniosku, że cała rzeczywistość widzialna i niewidzialna pochodzi od Stwórcy. Sam Bóg objawia, że jest On Stworzycielem, Panem Wszechświata. Księga Rodzaju przekazuje wymowny opis stworzenia. Nowy Testament podkreśla, że stworzenie jest dziełem całej Trójcy.
Katecheza 6 (16 maja 2010)
Bóg jako Ojciec
1. Każdą naszą modlitwę rozpoczynamy „W imię Ojca....”. Pan Jezus, zapytany przez uczniów o to, jak mają się modlić, nauczył ich modlitwy Ojcze nasz (zob. Mt 6, 9). Skład Apostolski rozpoczyna się wyznaniem: „Wierzę w Boga, Ojca...” Ojcostwo należy do podstawowych cech chrześcijańskiego Boga. Co jednak wyznajemy tak naprawdę, gdy Boga nazywamy Ojcem?
2. Pierwsze stronice Biblii ukazują nam Boga jako Stwórcę świata i człowieka (Rdz 1-2). Powołanie do istnienia, czy też przekazanie życia, to zasadnicza cecha każdego ojcostwa – także Bożego. W podstawowym sensie, nazywamy więc Boga Ojcem, gdyż jest On Praźródłem każdego bytu i wszelkiego życia we wszechświecie. Ojciec kocha to, co powołuje do istnienia. Miłość Boga do stworzenia wyraziła się przede wszystkim w szczególnym błogosławieństwie, udzielonym pierwszym swoim „Dzieciom” – naszym Prarodzicom.
Chociaż Bóg jako Stwórca jest Ojcem wszystkich ludzi, to jednak w Starym Testamencie jest jeden naród, który czci Jahwe jako swego Ojca – są to Izraelici. Bóg sam wybrał Izraela spośród wszystkich narodów i usynowił go poprzez zawarcie z nim Przymierza. Relacja, jaka istnieje pomiędzy Bogiem a Izraelem odpowiada tej, która istnieje pomiędzy ojcem i dziećmi w naturalnej rodzinie. Wyrazem ojcostwa Bożego wobec Izraela jest współczująca i nieodwołalna miłość, wyrażona w słowach: „Byłem dla nich jak ten, który podnosi do swego policzka niemowlę. Schylałem się ku niemu, aby go nakarmić” (Oz 11, 4). Miłość ta ma także cechy miłości macierzyńskiej: u proroka Izajasza, Bóg porównuje się do matki, która nie może zapomnieć o swoich dzieciach, ani ich opuścić (por. Iz 49, 14-15). Ojciec jest również tym, który posiada autorytet w rodzinie i wskazuje dzieciom zasady postępowania. Bóg na Synaju przekazał Mojżeszowi Dziesięć Przykazań, będących wyrazem Jego ojcowskiej troski o dobro swoich dzieci (Wj 20, 1-17). Niestety, ta pełna ojcowskiej troski i matczynej czułości miłość Boga wobec Izraela nie zawsze jest odwzajemniona. Bóg więc upomina, a nawet karze swoje dzieci za popełnione grzechy, lecz na koniec zawsze okazuje im łaskę i przebaczenie.
3. W Nowym Testamencie Jezus Chrystus jest tym, który objawia nam Boga jako Ojca. Kiedy Jezus naucza o Bożym ojcostwie, to wyraźnie odróżnia swoje synostwo od synostwa swoich uczniów. Po zmartwychwstaniu, mówi do Marii Magdaleny: „Wstępuję do mojego Ojca i waszego Ojca, mojego Boga i waszego Boga” (J 20, 17). Synowska relacja Jezusa z Bogiem jest jedyna w swoim rodzaju i niepowtarzalna. Pan Jezus, w czasie modlitwy w Getsemani, zwraca się do Boga, używając aramejskiego słowa „Abba” (Mk 14, 36). We współczesnej polszczyźnie moglibyśmy je oddać wyrażeniem „mój tatusiu” lub „drogi tatusiu”. Słowo to, raz tylko użyte w Ewangeliach, wyraża nadzwyczajną relację Jezusa jako jednorodzonego Syna, z Bogiem – Jego własnym Ojcem. Najpełniej relacja ta wyraża się w słowach: „Ja i Ojciec jesteśmy jedno” (J 10, 30).
Jednakże Jezus objawia nam Boga nie tylko jako własnego Ojca lecz również jako Ojca ludzi, do którego wierzący mają zwracać się pełnymi zaufania słowami „Ojcze nasz...”. Bóg jest Ojcem, który kocha swoje dzieci i troszczy się o nie. Nawet w najtrudniejszych chwilach życia człowiek wierzący nie powinien zwątpić w Jego ojcowską Opatrzność, gdyż „Bóg z tymi, którzy Go kochają współdziała we wszystkim dla ich dobra” (Rz 8, 28). Ojcowska miłość Boga wymaga jednak od człowieka poddania się Jego woli. Przykład doskonałego posłuszeństwa wobec woli Ojca pozostawił wierzącym Jezus, który przez całe ziemskie życie posłuszny był Ojcu a przed śmiercią modlił się słowami „niech się spełni Twoja wola” (Mt 26, 42). Synowskie posłuszeństwo człowieka wobec Ojca w niebie polega na codziennym wypełnianiu Jego woli wyrażonej najpełniej w przykazaniu miłości Boga i bliźniego.
4. Zapamiętajmy: Bóg jako Stwórca jest Ojcem wszystkich ludzi. Jako Ojciec kocha każdego człowieka i troszczy się o jego potrzeby, ale również daje Przykazania, mające kierować ludzkim życiem. Bóg jest także Ojcem Jezusa Chrystusa, który jest Synem Bożym, posłanym na świat dla naszego zbawienia. Swoim posłuszeństwem wobec Ojca, Jezus uczy nas autentycznej postawy synowskiej względem Boga.
Katecheza 7 (23 maja 2010)
Bóg tajemniczy i bliski
1. Biblijna Księga Hioba opowiada nam niezwykłą historię człowieka dotkniętego różnorodnym cierpieniem: śmiercią najbliższych, przepadkiem mienia oraz straszną chorobą trądu. Wszystkie te doświadczenia odbierane są przez Hioba i jego przyjaciół jako tajemniczy dopust Boży. Przyjaciele skłonni są dopatrywać się grzechu Hioba i kary, którą wymierza wszechwiedzący i tajemniczy Bóg, on sam jednak mimo cierpienia pełen jest ufności, że Bóg jest jego wybawcą ze wszystkich nieszczęść. Ten tajemniczy w swoich wyrokach Bóg, jest mu jednocześnie bardzo bliski. Hiob wspomina go jako tego, który „świecił mu lampą nad głową” i który „osłaniał jego namiot” (por. Hi 29, 2.4).
2. Pismo Święte mówi nam, że Bóg objawiając się pozostaje tajemnicą. Katechizm Kościoła Katolickiego stwierdza: Objawiając swoje tajemnicze imię JAHWE, Bóg mówi, kim jest i jakim imieniem należy Go nazywać. To imię Boże jest tajemnicze, tak jak Bóg jest tajemnicą. […] To ono wyraża najlepiej, kim jest Bóg, który nieskończenie przekracza to wszystko, co możemy zrozumieć lub powiedzieć o Nim; jest On „Bogiem ukrytym” (Iz 45, 15). Jego imię jest niewymowne, a zarazem jest On Bogiem, który staje się bliski ludziom (KKK 206). Wobec tajemnicy Boga umysł ludzki się gubi. Człowiek odkrywa bezsilność swoich rozumowych dociekań oraz swoją małość. Pismo Święte opowiada, że wobec Bożej tajemnicy Mojżesz zdejmuje sandały z nóg i zakrywa swoją twarz. Prorok Izajasz stając przed Bogiem uznaje siebie za grzesznika, który nie jest w stanie Go pojąć, a co dopiero głosić. Piotr Apostoł, po cudownym połowie ryb, którego dokonał na polecenie Jezusa, zdaje sobie sprawę, że staje przed Tajemnicą, która Go nieskończenie przerasta i prosi, aby Jezus odszedł od niego, gdyż jest człowiekiem grzesznym. Uczniowie przebywający na Górze Tabor widząc przemienionego Jezusa oraz Mojżesza i proroka Eliasza rozmawiających z Jezusem, nie wiedzą co należy powiedzieć. Stają bowiem wobec tajemnicy, którą jest wcielony Syn Boży Jezus Chrystus. Bóg jest tajemnicą nie dlatego, że zazdrośnie strzeże przed człowiekiem prawdy o swoim życiu, ale dlatego, że jest Bogiem i przerasta wszelkie dociekania ludzkiego umysłu. Święty Augustyn powiada: Gdybyś Go zrozumiał, nie byłby Bogiem (KKK 230).
3. Bóg, który jest tajemnicą jest jednocześnie Bogiem bliskim, dlatego że chce być bliski człowiekowi. Stary Testament mówi o Bogu, który objawia się Abrahamowi, nie chce bowiem by ludzie szukali Go po omacku. Jest bliski swojemu ludowi, który wyprowadza z niewoli Egiptu. Swoją bliskość okazuje poprzez przebaczenie i możliwość powrotu ludowi, który ciągle go rani swoją niewiernością i grzechami. Katechizm Kościoła Katolickiego naucza, że Bóg staje się bliski pozwalając się poznać jako «bogaty w łaskę i miłosierdzie» (Wj 34, 6) (KKK 231). Jednakże jak mówi Ojciec Święty Benedykt XVI: Nawet jeśli Mojżesz zanurza się w obłoku bliskości Boga i rozmawia z Nim jak Jego przyjaciel, nie może ujrzeć Jego oblicza. Wyrazem największej bliskości Boga jest wcielenie Jednorodzonego Syna Bożego. Święty Jan Ewangelista mówi: Boga nikt nigdy nie widział; ten Jednorodzony Bóg, który jest w łonie Ojca [o Nim] pouczył (J 1, 18). Jezus Chrystus jest tym, który ostatecznie przekonuje człowieka o miłości i bliskości Boga. Wszystko, co mówi nam Ewangelia o słowach, czynach, cierpieniu i chwale Jezusa jest ukazywaniem, że Bóg jest bliski swojemu stworzeniu i kocha człowieka jako Stwórca i Ojciec. Papież Benedykt XVI naucza: św. Jan daje nam jakby zwięzłą zasadę chrześcijańskiego życia: «Myśmy poznali i uwierzyli miłości, jaką Bóg ma ku nam» (Deus caritas est, 1). Nie można uwierzyć miłości, jeśli nie jest się przekonanym, że ten, który kocha jest kimś bliskim. Odpowiedzią na tę bliskość i miłość jest również postawa miłości. Bóg jest bliski człowiekowi, a odpowiedzią człowieka jest miłość do Boga.
4. Zapamiętajmy zatem, że Bóg jest jednocześnie tajemniczy i bliski człowiekowi. Przekonuje nas o tym Pismo Święte. Bóg objawia się, lecz pozostaje tajemnicą. Ta tajemnica odkrywa się w Jezusie Chrystusie. Jezus ukazuje nam Boga bliskiego i pełnego miłości, która ogarnia każdego człowieka. Poznanie tajemnicy Jezusa prowadzi do odkrycia Boga bliskiego. Święty Paweł poznawszy tę tajemnicę mówi: jest On niedaleko od każdego z nas. Bo w nim żyjemy, poruszamy się i jesteśmy (Dz 17, 27-28).